11VB

Slachtoffers van loverboys en seksuele uitbuiting zeggen: hulpverleners, groepsbegeleiders en leraren hadden het kunnen zien. Signaleringsinstrument 11VB zet de signalen onder elkaar.

Jongeren met een licht verstandelijke beperking (lvb) zijn kwetsbaar om in handen te vallen van een loverboy. 'Al klinkt die term loverboy eigenlijk te vriendelijk. Het zijn namelijk in feite mensenhandelaren', vindt Ben van Broeckhoven, programmadirecteur bij Koraal, een instelling voor ernstige (verstandelijke) beperkingen en complexe gedrags- en/of psychiatrische problemen. 'Zeventig procent van dit type seksuele uitbuiting zijn jongeren met een lvb. En vergis je niet: tot veertig procent van hen zijn jongens.'

Te laat
Slachtofferschap van seksuele uitbuiting komt vaak te laat ter sprake. 'Hulpverleners en leraren van deze jongeren voelen dan al een tijd dat er iets niet klopt, maar denken pas in een na laatste instantie aan een loverboy en seksuele uitbuiting. Ze zoeken allerlei verklaringen voor het gedrag van de jongere: het is de pubertijd, ruzie met een vriendin of geliefde, gedragsverandering', weet Van Broeckhoven, die ruim tien jaar directeur was van een orthopedagogische instelling van Koraal voor jongeren met een lvb. 'Er heerst handelingsverlegenheid als het gaat om de aanpak van mensenhandel.'

11 indicatoren
Daarom ontwikkelde Koraal een signaleringsinstrument voor potentiële slachtoffers van loverboys, samen met de gemeente Weert, Bureau Jeugdzorg Limburg, stichting Veilig Thuis Noord- en Midden-Limburg en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het signaleringsinstrument wijst hulpverleners en leraren op elf indicatoren van (mogelijk) slachtofferschap:

1.		Verandering in het gebruik van social media
2.		Cultuurbepaalde risicofactoren
3.		Multiproblematiek
4.		Ontbreken van zelfstandige bewegingsvrijheid
5.		Ineens andere sociale contacten
6.		Schoolverzuim/schooluitval
7.		Wegloopgedrag
8.		Gedrag (verandering)
9.		Vertekend beeld van relaties/reddersrol/seks
10.		Gezondheidsklachten
11.		Overige (financiële) signalen

'Een culturele risicofactoren is bijvoorbeeld het komen uit een orthodox gezin, waardoor je chantabel bent naar je familie als je met een jongen naar bed zijn geweest', legt Van Broekhoven uit. 'Bij gedragsveranderingen kun je bijvoorbeeld denken aan angstiger of agressiever zijn dan gebruikelijk. Een vertekent beeld van relaties kan zijn dat je vindt dat orale seks geen seks is en je dat zomaar met iedereen kan doen. Gezondheidsklachten gaan vaak over ongewenste zwangerschappen, gewichtsschommelingen of klachten aan de vagina of anus.'

Combinatie telt
'Elk van die indicatoren an sich wijzen niet op slachtofferschap,' geeft Van Broekhoven direct toe. 'Maar een combinatie van deze factoren moet alert maken. We hebben het instrument samen met professionals en ervaringsdeskundigen opgesteld. Zij gaven een aantal indicatoren aan die hulpverleners en leraren hadden kunnen zien.'

Tatoeage
In het onderzoek voor dit signaleringsinstrument stuitte Van Broekhoven ook op onverwachte indicatoren. 'Ik wist bijvoorbeeld niet dat slachtoffers soms onder dwang getatoeëerd worden. Onder hun oog of op hun hand. Een traan op een hand kan betekenen: "Ik ben van Maikel", waarbij Maikel hun pooier is. Als een brandmerk.' Een ander onverwacht signalement is dat jongeren ineens meer geld te besteden hebben dan zou kunnen. 'Dat zie je meestal in de spullen die ze dan hebben. Mooie kleding of sieraden, een dure gsm. Soms zijn het cadeautjes van hun pooier, soms krijgen ze geld van hem waar ze die dingen mee kopen.'

Gesprek
Is zo'n mathematisch instrument nu de oplossing voor het eerder signaleren van slachtofferschap? De beste preventie is meestal vooral een goede relatie en vertrouwensband met de jongere, liefde, aandacht en tijd. En in gesprek gaan als je iets verdachts ziet. Van Broeckhoven: 'Natuurlijk moet je met de jongere gaan praten als je een niet pluis gevoel hebt. Maar ze laten niet altijd het achterste van hun tong zien. Dit instrument geeft aanknopingspunten om dat gesprek voort te zetten. De ideale volgorde is: een gesprek, als daar niks uitkomt dit instrument pakken, ook om een check voor jezelf te hebben, en je bevindingen weer delen met de jongeren en hun ouders.'

Zie: www.11VB.nl

Tekst: Koraal
Foto: Adobe Stock